Μαρτυρικό χωριό Τρία Έλατα (Λέσκοβο) του Δήμου Αλμωπίας Πέλλας
Το χωριό Τρία Έλατα βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του δήμου Αλμωπίας της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας στην πλαγιά του όρους Πάικου, σε υψόμετρο περίπου 1050 μέτρων και χαρακτηρίστηκε ως μαρτυρικό μετά από προσπάθειες του Συλλόγου Τριών Ελάτων Αλμωπίας «Το Λέσκοβο» μέσω του Δήμου Αλμωπίας με το Π.Δ. 118, ΦΕΚ 203 Α΄/24-10-2012.
Η παλιά του ονομασία ήταν Λέσκοβο και σε πίνακα του 1914 εμφανίζεται ως κεφαλοχώρι με 592 κατοίκους και ελληνικό σχολείο το οποίο λειτουργεί σε κοινοτικό διδακτήριο με ένα δάσκαλο και μία δασκάλα. Η παλαιότερη αναφορά στο χωριό από τη μέχρι τώρα έρευνα των αρχείων, είναι το 1481. Το Λέσκοβο αναφέρεται στις διάφορες απογραφές του πληθυσμού με παλιότερη αυτήν στις αρχές του 20ου αιώνα. Το 1922 όπως και όλα τα άλλα χωριά της περιοχής μετονομάζεται σε Τρία Έλατα.
Όπως και άλλα χωριά της περιοχής έχει να επιδείξει μια πολύπαθη ιστορία. Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα από το Νοέμβριο του 1904 και μετά κυρίως, δρα στην περιοχή το σώμα του οπλαρχηγού Βασ. Βάνδου από το Λέσκοβο.
Κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, γύρω στα 1942, η περιοχή του Πάικου γίνεται θέατρο πολεμικών επιχειρήσεων. Στην περιοχή κοντά στα Τρία Έλατα στεγάζεται κυρίως ο 3ος Λόχος του 30ου Συντάγματος του Ε.Λ.Α.Σ. ενώ χρησιμοποιείται εκτός από χώρος στάθμευσης και διάταξης των λόχων, ως χώρος μεταστάθμευσης.
Από 1-1-1944 αρχίζουν έντονες πολεμικές επιχειρήσεις στο Πάικο. Τον Μάιο του 1944 οι Γερμανοί καίνε τα Τρία Έλατα και σκοτώνουν ένα δωδεκάχρονο αγόρι. Το χωριό καταστρέφεται ολοσχερώς. Μια μέρα πριν την πυρπόληση οι Γερμανοί συγκεντρώνουν τις γυναίκες και τα παιδιά μέσα στην εκκλησία απειλώντας ότι θα τους κάψουν αν δεν αποκαλύψουν πού βρίσκονται οι άνδρες του χωριού. Την επομένη βάζουν φωτιά στο χωριό και οι κάτοικοι μεταφέρονται ως αιχμάλωτοι σε χώρους κράτησης στην Αριδαία, στην αρχή πεζή και στη συνέχεια με στρατιωτικά οχήματα. Έτσι, το χωριό εγκαταλείπεται αναγκαστικά και οι κάτοικοι μην έχοντας την οικονομική δυνατότητα επανοικοδόμησής του, εγκαθίστανται ως πρόσφυγες μέσα στην ίδια την επαρχία τους στα γύρω χωριά, την Αριδαία και άλλες πόλεις των γειτονικών νομών. Έκτοτε δεν ξανακατοικείται ενώ οι κάτοικοι του δε θα αποζημιωθούν ποτέ μέχρι σήμερα.
Το 2004 με υπουργική απόφαση αποφασίζεται η επανίδρυσή του αλλά η οικονομική κατάσταση της χώρας δεν επιτρέπει την υλοποίηση της απόφασης.
Ιστοσελίδα Συλλόγου: www.3elata.gr
Από ανέκδοτο υλικό, πνευματική ιδιοκτησία του Συλλόγου Τριών Ελάτων Αλμωπίας «Το Λέσκοβο».